SUNUŞ
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “en büyük eserim” dediği Cumhuriyetimizin kuruluşunun yüzüncü yılına ulaşmanın gurur ve mutluluğu içerisindeyiz. Türkiye Cumhuriyeti, binlerce yıllık Türk devlet tarihinin istiklal mücadelesinin ardından büyük bir ruh ve şevkle yükseltilmiş zafer burcudur. Türk milletinin Mustafa Kemal öncülüğünde yürüttüğü Millî Mücadele’den kesin bir zaferle çıkışının üzerinden geçen 100 yıl içerisinde gelişerek ve güçlenerek dünyanın en saygın ülkelerinden biri olmayı başaran Türkiye, demokratik gelişimi, güçlü ekonomisi, doğal ve beşerî kaynak potansiyeli ile geleceğin süper güçlerinden biri olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
Millî Mücadele ile başlayan, TBMM’nin açılmasıyla ve Cumhuriyetin ilanıyla hareketlenen siyasî, askerî, hukukî, ekonomik, sosyal ve teknolojik dönüşüm ve kalkınma hamleleri, toplum hayatının her alanında ve idarî sistemde önemli ve hızlı bir gelişme sürecinin dinamiklerini oluşturmuştur. Cumhuriyetimizin ilk yıllarında başlayan geniş kapsamlı kalkınma hamleleri, yüz yıl boyunca bazen hızlı bazen yavaş ama süreklilik içinde sürdürülmüş, aynı zamanda millî irade, insan hakları ve hukukun üstünlüğünü esas alan demokratik gelişim süreci de ilerlemiş ve tüm alanlarda önemli kazanımlar elde edilmiştir.
Cumhuriyet, tamamladığı bir asırda bilimden sanata, ziraatten ulaşıma, sağlıktan savunmaya her alanda büyük başarılara imza atarken, Türk devleti uluslararası sistemdeki tüm kırılmalara, sarsıntılara, krizlere ve Anadolu’nun etrafındaki sayısız ihtilaflara rağmen mevcudiyetini ve bütünlüğünü korumakla kalmamış başka milletlere ve devletlere kimi zaman örnek kimi zaman da umut olmuştur.
Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı (TASAV) olarak; Türk milletinin gelişimine ve yükselmesine katkı sağlamak, sosyal ve entelektüel beslenmeye takviyede bulunmak, kazanımlarıyla birlikte Cumhuriyetimizi yarınlara daha güçlü bir şekilde taşımak ve ilelebet pâyidar kılmak inanç ve iradesiyle kalıcı eserler oluşturmayı amaçladık. Bu doğrultuda, Türkiye’nin tarihî ve kültürel müktesebatını, bölgesel ve küresel gelişmeleri ve ülkemizin önünde duran fırsat ve riskleri göz ardı etmeden gelecek vizyonu oluşturabilecek yeni fikir ve politikaları gün ışığına çıkarmak gayesiyle, “Cumhuriyetin 100. Yılı” adında bir kitap dizisi oluşturarak Türkiye’nin bir asırlık gelişim sürecini tahlil etmeye gayret ettik.
Odak noktası “Lider Ülke Türkiye” vizyonu olmak üzere, Türk tarih ve kültür hayatına, siyasî, askerî ve hukukî alana ilişkin gelişmeler, dış politika, güvenlik, ekonomik ve sosyal sektörler gibi farklı disiplinlerde alanında uzmanlaşmış akademisyenlerce hazırlanan makalelerden oluşan kitaplarımızda; tarihî süreç analizi yanında daha gelişmiş, müreffeh bir Türkiye’ye erişilmesini ve ülkemizin küresel ölçekte belirleyici olmasını mümkün kılacak yeni fikir ve politikalar da irdelenmiştir.
İnancımız odur ki Cumhuriyetin kazanımları ile Türkiye’nin önü açık, ufku aydınlıktır. Türkiye’nin, sahip olduğu maddî ve kültürel sermaye unsurları ile manevî değerleri, köklü devlet tecrübesiyle ortaya koyacağı vakur duruş, her zaman itibar görmesini ve sözünün dinlenir olmasını sağlayacaktır. Türkiye, küresel düzeyde söz sahibi, siyasî, ekonomik ve diplomatik alanda belirleyici bir güç olacaktır.
Bu düşüncelerden hareketle, “Cumhuriyetin 100. Yılı” dizisi içinde değerli bilim insanı Sayın Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ’nin editörlüğünde hazırlanan, “Milli Mücadeleden Cumhuriyetin Yüzüncü Yılına Siyasi, Askeri ve İktisadi Atılım Hamlelerinin Tarihi Seyri” başlıklı bu kitap, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Atatürk’ün öncülüğünde başlatılan siyasi, askeri, iktisadi alanlarda başlatılan atılım hamlelerinin tarihi seyir içerisinde değerlendirmelerinden oluşmaktadır.
Literatüre önemli katkı sunacağına ve referans bir eser olacağına inandığımız bu kitap, alanlarında temayüz etmiş değerli uzman ve bilim insanları Prof. Dr. İsmail EYYÜPOĞLU, Prof. Dr. Asaf ÖZKAN, Prof. Dr. Cengiz ŞAHİN, Doç. Dr. Tülay AYDIN, Doç. Dr. Ersoy ZENGİN, Doç. Dr. Firdes TEMİZGÜNEY, Doç. Dr. Mehmet Gökhan POLATOĞLU, Doç. Dr. Yücel NAMAL, Doç. Dr. Ufuk ERDEM, Dr. Emre Feyzi ÇOLAKOĞLU, Duygu KARTAL İNCEBACAK’tan oluşan güçlü bir akademik ve uzman kadronun çok kıymetli bilimsel çalışmalarıyla hazırlanmıştır.
Kitabın, okuyucu ve araştırmacılara yararlı olması ve yeni ufuklar açması dileğiyle, başta Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ olmak üzere eserin ortaya çıkmasında emek veren isimlerini zikrettiğimiz kıymetli bilim insanlarına, TASAV çalışanlarına ve kitabın hazırlanması ile yayınında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.
Bu vesileyle, “Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” diyen Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü, tüm kurucu kahramanları, aziz şehit ve gazilerimizi rahmet ve saygıyla anıyorum.
İsmail Faruk AKSU
TASAV Başkanı
İÇİNDEKİLER
İsmail Faruk AKSU / Sunuş
Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ / Giriş
Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ
Türkiye’de Demokratik Bir İdare Şekli Olarak 100. Yılında Cumhuriyet ve Mustafa Kemal Atatürk
Prof. Dr. İsmail EYYUPOĞLU
Mudanya Mütarekesi’nden Lozan Barış Konferansı’na Askeri ve Siyasi Gelişmeler
Prof. Dr. Asaf ÖZKAN
İmparatorluk Bürokrasisinin Cumhuriyet Bürokrasisine Dönüşüm Süreci (Tasfiyeler, Düzenlemeler)
Doç. Dr. Tülay AYDIN
Cumhuriyet Fikrinin Gelişimi ve Yorumlanması Açısından Milli Mücadele’nin Lider Kadrosu
Doç. Dr. Ersoy ZENGİN
Cumhuriyet Dönemi Harp Sanayii (1923-1950)
Dr. Emre Feyzi ÇOLAKOĞLU
Erken Cumhuriyet Döneminde Parlamenter Muhalefet (1920-1950)
Prof. Dr. Cengiz ŞAHİN
Cumhuriyet Döneminde Öğretmen Yetiştirme Politikaları: Tarihî Süreç Analizi
Doç. Dr. Mehmed Gökhan POLATOĞLU
Türkiye-Sovyet Rusya İktisadi İlişkilerinde 1975-1979 Dönemi
Doç. Dr. Firdes TEMİZGÜNEY
Erken Cumhuriyet Dönemi Demiryolu Politikası
Doç. Dr. Yücel NAMAL & Duygu KARTAL İNCEBACAK
Erken Cumhuriyet Dönemi Çevre Politikaları (1923-1939)
Doç. Dr. Ufuk ERDEM
Expo Kavramı ve Genç Cumhuriyetin Tanıtımı Çabaları:
Türkiye Cumhuriyeti’nin 20. Yüzyılda Katıldığı Uluslararası Sergiler/Expolar
