Dunning-Kruger Sendromu
1999 yılında yayımladıkları çok ilginç bir makaleyle Justin Kruger ve David Dunning 2000 yılında psikoloji alanında “Ig Nobel Ödülü”ne lâyık görülmüşlerdir. Makalenin bazı bulguları kadim Doğu bilgeliğinin çok tekrarlanan aforizmalarıyla paralellik, hatta yer yer aynılık arz etmektedir; bu hususa ilerleyen bölümlerde kısaca temas edilecektir. Ne var ki makaleyi ilginç yapan, yazarların Doğu bilgeliğinde çok yer tutan ve neredeyse kurallaşmış bazı sonuçlara, ampirik testler ve analitik değerlendirmelerle ulaşmış olmalarıdır.
Mezkur makale ilginç bir alıntıyla başlamaktadır. Buna göre mahallî bir gazetenin haberinde şu bilgilere yer verilmektedir:
“1995 yılında McArthur Wheeler adlı bir kişi gün ortasında Pittsburgh’daki iki bankaya girdi ve görünüşe göre kendisini saklamaya yönelik hiçbir çaba göstermeden soygun yaptı. Wheeler aynı gece tutuklandı, tutuklanmasından bir saat kadar sonra ise güvenlik kameralarından alınmış görüntüleri gece 11 haberlerinde yayınlandı. Polis daha sonraları kendisine güvenlik kameralarından alınmış görüntüleri seyrettirdiğinde, Wheeler inanmazlık içinde dik dik baktı ve ‘Ama ben bitki suyu sürmüştüm’ diye sızlandı. Görünen o ki Wheeler, birinin yüzünü limon suyu ile ovmasının, onu video-kameralara karşı görünmez kılacağı şeklinde bir fikre sahipti.”
Bu olayı inceleyerek tezlerini sunmaya başlayan yazarlar üç noktanın dikkat çekici olduğunu dile getirmektedirler:
1) Hayatın pek çok alanında başarı ve tatmin; bilgi, bilgelik ve kavrayışa bağlıdır.
2) Hayatın çeşitli alanlarında uyguladıkları stratejiler ve bilgileriyle insanlar büyük ölçüde farklılaşırlar ve farklı başarı seviyelerine sahip olurlar. (Bazı bilgi ve teoriler sağlamdır ve umulan sonuçları doğurur; bazıları ise, Wheeler’ın limon suyu hipotezi gibi, kusurludur ve ters sonuçlara yol açar.)
3) İnsanlar başarı ve tatmin için belirledikleri stratejilerde becerikli/yeterli değillerse, bu onlara iki yönlü bir yük getirir: a) Bu insanlar hatalı sonuçlara ulaşır ve talihsiz seçimler yaparlar. b) Yetersizlikleri ise onları bu durumu anlamaktan mahrum eder; tıpkı Wheeler gibi, iyi bir şey yaptıkları şeklinde hatalı bir kanâate sahip olurlar.
