Sayı 64 (Nisan 2023)

EDİTÖRÜN NOTU

Değerli okurlar,

Düşünce Dünyasında TÜRKİZ Dergisinin 2023 yılındaki ilk sayısı, ağırlıklı olarak uluslararası ilişkiler araştırmalarını içeren bir sayı oldu. Herhalde, Türkiye’nin yakın çevresindeki dış politika olaylarının yoğunluğu ve bunların Türk dış politikasına tesiri, siyasal ve sosyal bilimlerin bu kısmına akademik ilgiyi artırdı. Kafkasya, Hazar, Karadeniz, Akdeniz havzalarındaki krizlerin ve çatışmaların 2020 yılından itibaren yoğunlaşması, bu kapsamda Azerbaycan’ın Karabağ’daki Ermenistan işgalini sonlandırdığı 44 Günlük Savaş, Libya’daki iç savaş ve dış aktörlerin müdahil oluşu, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki oldu-bitti girişimlerini engelleyen adımları, Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın Ukrayna işgali sadece Türkiye’nin değil dünyanın da gündemini belirleyen başlıklar olmuştu.

Böylesine yoğun bir dış politika gündemi, hem araştırmacılar hem okurlar için anlaşılmayı, keşfedilmeyi veya farkedilmeyi bekleyen yeni alt başlıklar oluşturmuştur. Uluslararası ilişkilerin; hukuk, siyaset bilimi ve tarih alanlarının her biriyle temelden münasebeti olduğu düşünüldüğünde, meselâ, “müdahale” kavramının uluslararası hukuk açısından anlamı, deniz yetki alanları ve münhasır ekonomik bölge kavramlarının içeriği, işgal ve ilhak kavramlarından tutun da ABD’nin 21. yüzyılda küresel hegemonyasını sürdürme isteğine veya hızlanan enerji diplomasisine kadar her bir husus dikkat odağı haline dönüşmektedir.

Bu itibarla, dergimizde yayımlanmak üzere gönderilen makalelerde de bu konulara yoğunlaşıldığı görülmüştür. Yayın heyetimizin ve hakemlerimizin titiz çalışmaları sonucu husûle gelen bu sayımızın ilk makalesi, M. Ebrar Uzunöner ve Tolga Çıkrıkçı tarafından kaleme alınan “Türkiye, ABD ve Rusya’nın Libya İç Savaşına Yönelik Politikalarının Karşılaştırmalı Analizi” başlıklı eserdir. Bu çalışma adından anlaşılacağı üzere karşılaştırmalı bir dış politika analizi makalesidir. Yazarlar, ikisi daha doğrudan biri ise dolaylı olarak Libya iç savaşına müdahil olan üç aktörün politikalarını çeşitli objektif araçlarla kıyaslamaktadır. Her birinin önceliklerini, hedeflerini, araçlarını ve ulaştıkları sonuçları dikkatle tahlil eden bu makalenin hem mukayeseli analiz çalışmaları için hem Türk dış politikası araştırmaları için hem de münhasıran Libya çalışmaları için katkı sunduğu kanaatindeyiz.

İkinci makalemizin başlığı ise “Ukrayna Krizi Çerçevesinde Gelişen Enerji Sorunu: Türkiye ve Avrupa Üzerine Bir İnceleme”. Yazar Serdar Kesgin, bu makalesinde, esasen 2014’te başlayan ancak 2022 Şubat’ında topyekûn bir savaşa dönüşen Rusya-Ukrayna krizinin bu yeni boyutunun Avrupa’nın enerji görünümüne etkileri üzerinde durmaktadır. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar, Avrupa’nın alternatif kaynak arayışları, ABD’nin Avrupa’nın enerji ihtiyacını karşılamak üzere attığı adımlar, Rusya’nın tüm bu gelişmelere reaksiyonu ve karşı tedbirleri gibi hususları okurların dikkatine sunmaktadır.

Dergimizin üçüncü makalesi, üzerinde az durulan ama son derece önemli olan bir konuya odaklanmaktadır. Gökhan Güneysu tarafından kaleme alınan eser, “Yeni Silahların Tabi Tutulması Gereken Hukukîlik Denetimi ve Otonom Silah Sistemleri” başlığını taşımaktadır. Güneysu, çatışma dönemlerinde daha çok akla gelen ancak daha çok barış zamanlarındaki iki taraflı ve çok taraflı diplomatik girişimlerle ilerleme kaydedilebilmiş olan silahların denetimi meselesini masaya yatırmaktadır. Silahların denetimi, “sınırlandırma”, “azaltma” gibi bir silahsızlanma alt başlığıdır. Uluslararası hukukun netameli hususlarından biri olup son derece geniş bir araştırma alanıdır. Ancak yazar bu çalışmada otonom silah sistemlerinin hukuki denetimi konusuna odaklanmakta, konunun bu yönünü epeyce aydınlatmakta ve yeni çalışmalar için ilham verici sorular da sormaktadır.

“Doğal Gaz Jeopolitiği: Doğu Akdeniz” başlıklı makalede Meyse Güngör, Libya’dan Lübnan ve Filistin’e kadar geniş bir deniz alanında ve dolaylı olarak bu sahanın karalardaki uzantısında son yıllarda temayüz eden mücadeleye odaklanmıştır. Doğalgazın enerji kaynakları arasındaki yerine ve özelliklerine ilişkin temel bilgilerin ardından, yakın zamanda keşfedilen rezervlerin teknik bilgilerini ve bölgedeki siaysal rekabet ile işbirliği imkânlarını değerlendirmektedir.

Sayımızın uluslararası ilişkiler alanının bütünüyle dışında kalan tek yazısı Seda Aslan tarafından yazılan “Çınaraltı Dergisinde Türkçülük Anlayışı” başlığını taşıyor. Çalışma, 1940’lardaki Türk yayın hayatında önemli bir iz bırakmış olan Çınaraltı dergisinin fikir yönünü incelemekte, bu itibarla siyaset bilimini ve Türk siyasal hayatını ilgilendiren hususları da içermektedir.

Uluslararası ilişkiler konularına ağırlık vermiş olduğumuz 64. Sayımızın okurlarımız ve akademik hayatımız açısından faydalı olmasını ve dergimiz açısından da 2023 yılına iyi bir başlangıç teşkil etmesini diliyoruz. Bu itibarla, çalışmalarıyla okurlarımızın ve konuyla ilgili akademisyenlerin istifadesini temin edecek kıymetli yazarlarımıza, Yazı İşleri Müdürümüz Sayın Konur Alp KOÇAK’a, başta Doç Dr. Mehmet Şahin olmak üzere Yayın Kurulu üyelerimize, sayı hakemlerimize, dergimizin tasarım ve basım işlerini gerçekleştiren kıymetli çalışanlara şükranlarımı sunuyor, bir sonraki sayımızda buşuşmak üzere iyi okumalar diliyorum.

Prof. Dr. Yalçın SARIKAYA
Editör

İÇİNDEKİLER