Sayı 58: 100. Yılında İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy

EDİTÖRÜN NOTU

Türk İstiklal Marşı’nın 12 Mart 1921 tarihinde Meclis kararıyla kabul edilişinin 100. yılı münasebetiyle 2021 yılı “Mehmet Akif ve İstiklal Marşı Yılı” olarak kabul edilmiştir. Düşünce Dünyasında Türkiz Dergisi olarak; bu durumu, hem merhum Mehmet Akif Ersoy’u anmak hem de onun muhteşem eseri İstiklal Marşı'nı yeniden anlamak için vesileye dönüştürmeyi vazife saydık. Muhakkak ki, sadece İstiklal Marşı’nın anlaşılması dahi basit bir mesele değildir. 100 yıldır şeref ve gururla okunan ve ezberlenen bu marş başka milletlerde de olan millî marşların pek azında görülebilecek yüksek ruha, söz kuvvetine, şiiriyete sahiptir. Her mısraında adeta sırlar bulunan bu esere ilişkin olarak Mustafa Kemal Atatürk’e sorulduğunda, onun en çok “Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriye; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!” mısralarını sevdiğini söylemiştir.

Mehmet Akif ismi tabii olarak hep İstiklal Marşı ile birlikte anılsa da, onun şairliği bu büyük şaheserden ibaret olmadığı gibi hayatı da şairlikten ibaret değildir. Öğretmenlik, memuriyet, ilim adamlığı, milletvekilliği içeren, fedakârlıklar ve çeşitli zorluklarla dolu hayatının değişmeyen ölçüsü, vatana ve millete hizmet olmuştur.

Mehmet Akif; II. Abdülhamit dönemi, I. ve II. Meşrutiyet’in ilanı, İttihat ve Terakki’nin kuruluşu ve iktidara gelişi, imparatorluğun çöküşü, Balkan savaşları, Birinci Dünya Savaşı, Sevr Antlaşması, Mondros Ateşkes Antlaşması, Millî Mücadele, Lozan Antlaşması, Cumhuriyetin ilânı, batılılaşma ve modernleşme çabaları gibi önemli gelişmelere tanık olmuş kısmen bu gelişmelere yön verenler arasında bulunmuştur.

Onun fikir dünyasında mensubu olmaktan şeref duyduğu Türk milletinin geleceği yanında İslâm dünyasının içinde bulunduğu bîtap durum, insanlığın istikameti gibi meseleler de esaslı yere sahip olmuştur. II. Meşrutiyet ile birlikte başlayan hürriyet ortamında yayınlanmaya başlayan Sırat-ı Müstakim’ den sonra da Sebilürreşad’ın başyazarı olarak yazı ve şiirleriyle memleketin kurtuluşuna çare arayan insanlar içinde özel bir teşkil etmiştir. Misak-ı Millî’ye işaret veren Çanakkale Muharebeleri’ni ondan daha iyi tasvir eden de orduya ondan çok şevk verebilen de olmadı. Beyrut’tan Makedonya’ya, Halep’ten Kahire’ye ve Necd’e Osmanlı coğrafyasını karış karış gezip çalışan Akif, Millî Mücadelede de vilayetleri dolaşıp o çok etkili hitabetiyle milleti İstiklal Harbi’ne çağırmıştır. Balıkesir Zağanos Paşa Camii hitabı, Kastamonu’daki faaliyeti hatırlarda yer etse de Eskişehir, Konya, Burdur, Sandıklı, Dinar, Afyon, Antalya çevrelerinde aynı ruh ve kuvvetle mücadele etmiştir.

Mısraları atasözü gibi nesillerdir yaşatılan, hayatı boyunca mütevazı olsa da kelimenin tam anlamıyla olağanüstü bir şair ve düşünür olan Mehmet Akif Ersoy’u ve İstiklal Marşı’nı konu edinen der-gimizin bu özel sayısının “Sayı Editörlüğü” görevini Doç. Dr. Hüseyin Kalemli yapmıştır.

Düşünce Dünyasında Türkiz dergisi olarak Doç. Dr. Hüseyin Kalemli’ye yoğun emeği ve ortaya çıkan bu çalışma sebebiyle, aka-demik çalışmalarını dergimizde yayınlanmak üzere bizlere gönderen değerli araştırmacılara ve yayın hakemlerine teşekkür ederiz.

Gelecek nesillerin İstiklal Marşı’nın yazıldığı şartlar ve bu şart-lardan kurtuluş tarihimizi idrakine vesile olması dileğiyle 58. sayımızı siz okurlarla paylaşmaktan mutluluk duyarız.

Prof. Dr. Yalçın SARIKAYA
Editör

SAYI EDİTÖRÜNÜN SUNUŞU

2021 yılının “Mehmet Akif ve İstiklal Marşı yılı” olarak kabul edilmesi münasebetiyle, Düşünce Dünyasında Türkiz dergisinin Nisan 2021 tarihli 58’inci sayısı TASAV yönetiminin çok isabetli bir kararıyla “İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy” temasına ayrılmıştı. Bu tema çerçevesinde konuya farklı açılardan yaklaşan yazıların yer aldığı bu sayının editörlüğünün şahsımdan istenmesinden büyük memnuniyet duyduğumu ifade etmek isterim.

Prof. Dr. İsmet TÜRKMEN ve Doktorant Mustafa Ersagun DALAN, “Mehmet Âkif Ersoy ve I. TBMM’deki Faaliyetleri (1920-1923)” başlıklı yazılarında, Mehmet Akif Ersoy’un fikir dünyasını ve düşünce iklimini besleyen yaşam koşulları hakkında ana hatlarıyla bilgi vermekle birlikte özellikle 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasından sonra Burdur Mebusu olarak yapmış olduğu siyasî faali-yetler üzerinde durmuşlardır. Konuyu siyasî faaliyetler noktasında etraflı bir şekilde ele almışlardır.

Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ, “Özgürlük ve Bağımsızlığın Sembolü İstiklal Marşı” başlıklı yazısında, millî marşların öneminden ve kabulünün 100. yıldönümü içerisinde bulunulmasından hareketle İstiklal Marşı’nın hangi koşullar içerisinde yazıldığı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde kaç görüşmede ne şekilde ele alınarak millî marş olarak kabul edildiği üzerinde durmuştur. Ayrıca marşın besteletilmesi sürecini ele alarak anlatmıştır.

Öğr. Gör. Ahmet Metehan ŞAHİN, “Âkif’in Mektuplarında Âsım’ın Nesli” başlıklı yazısında, Mehmet Akif Ersoy’un eş, dost ve akrabalarına gönderdiği hususi mektupların edebiyat tarihi açısından önemini ele almış, Safahat’ın altıncı bölümünde yer alan Çanakkale Şehitlerine şiirinde Asım’ın Nesli diye idealize ettiği gençliğe dair düşünceleri noktasında Akif’in mektuplarını irdelemiştir. Mektupları bu doğrul-tuda incelemeye tabi tutmuştur.

Doç. Dr. Erkan HİRİK, “İstiklal Marşı’na Anlambilimsel Bir Bakış” başlıklı yazısında, İstiklal Marşı’nı anlambilim çerçevesinde ele almış ve eserdeki her bir bölümü kip/kiplik temelli bir anlam çözümlemesiyle incelemiştir. Bu şekilde metnin derin yapısını ortaya koymaya çalış-mıştır. İstiklal Marşı’nın millî kimlik inşasında işlevlerinin belirlenmesi üzerine değerlendirmelerde bulunmuştur. Konuya genel olarak dil-bilimsel açıdan yaklaşmıştır.

Doç. Dr. Mustafa KARATAŞ, “İstiklal Marşı’nın Alfabe, Yazım ve Noktalama Özellikleri” başlıklı yazısında, “Türk milletinin istiklal şiiri” olarak nitelendirdiği İstiklal Marşı’nın, öncelikle bir dil ürünü, edebi bir metin ve şiir olduğunu, bu nedenle de bu eserin edebi ve manevi değeri ile birlikte bir metin olarak incelenmesi gerektiğini vurgulamıştır. Karataş, bu düşünceden hareketle, İstiklal Marşı’nın yayımlandığı alfabeler (Arap ve Latin), bu alfabelerle yayımlanan metinlerde uy-gulanan yazım kurallarını ve kullanılan noktalama işaretlerini Oğuz yazı dili geleneği içerisinde ve karşılaştırmalı olarak incelemiştir.

Doç. Dr. Şamil YEŞİLYURT, “Sanatın Gölgesinde Propaganda: Asım’ın Nesli Romanı” başlıklı yazısında, sanat estetik ve propaganda bağlamında Mücahit Koca tarafından kaleme alınan Asım’ın Nesli romanını değerlendirmiştir. Edebi eserlerin çok katmanlı yapısı içe-risinde pek çok unsuru barındırmasının olağan bir sanatçı tavrı olduğunu belirterek inceleme konusu yapılan eserin bu kaygının ötesinde sanat eserini propaganda maksatlı kullandığını ifade etmiştir.

Tüm bu özgün çalışmaların, Mehmet Akif Ersoy’un ve ona İstiklal Marşı’nı yazdıran tarihî şartların daha iyi anlaşılmasına katkı sunması temennisiyle, iyi okumalar diliyorum.
                                            
Doç. Dr. Hüseyin KALEMLİ
Sayı Editörü

İÇİNDEKİLER